Chociaż codzienne liczenie kalorii nie zawsze oznacza, że stosujemy prawidłową dietę, to często faktycznie ich ograniczenie może poprawić formę i ograniczyć ryzyko wystąpienia wielu chorób. Zwłaszcza w przypadku zmniejszenia całkowitego spożycia kalorii o 20-40%. Warto jednak pamiętać, by zmiany w diecie konsultować ze specjalistą.
Ograniczenia dietetyczne mogą dotyczyć nie tylko ograniczenia kalorii, ale i ograniczenie spożycia poszczególnych rodzajów produktów, np. białka, tłuszczów, węglowodanów. Zwykle u osób z nadwagą redukcja nie powinna być większa niż 500-700 kalorii dziennie, dzienny limit kaloryczny nie powinien być niższy niż 1,2 tys. kalorii. W przypadku diet trwających powyżej 1 miesiąca zalecana jest konsultacja lekarska.
Dla osób z nadwagą
Już w starożytności wskazywano, że osoby szczupłe są zdrowsze niż te z nadwagą. Natomiast Hipokrates i Galen twierdzili nawet, że szczupli żyją dłużej. Na początku XX wieku badania na zwierzętach (myszy laboratoryjne) wykazały, że ograniczenie liczby dostarczanych organizmowi kalorii zmniejszyło u nich występowanie nowotworów, wydłużyło długość życia i poprawiło zdolności reprodukcyjne.
Przeprowadzone przed kilku laty badanie Biosphere 2, w ramach którego kilka osób było poddawanych diecie niskokalorycznej przez dwa lata wykazało, że dieta doprowadziła do obniżenia poziomu cukru we krwi o 21%, cholesterolu o 30%, ciśnienia krwi o 23,5% i BMI od 12 do 22%
[1].
Wpływ zmniejszenia liczby kalorii na poprawę stanu zdrowia zaobserwowano także w badaniu CALERIE na Duke School Medecine. Badaniem tym objęto 218 dorosłych osób w średnim wieku, o normalnej masie ciała bądź umiarkowanej nadwadze, Podzielono ich na dwie grupy; w jednej przestrzegano diety ograniczenia kalorycznego przez dwa lata, w drugiej – nie wprowadzono żadnych zmian.
Korzystne zmiany BMI
W pierwszej fazie badań zaobserwowano, że 6- lub 12-miesięczne ograniczenie kalorii o 20–30% u osób z nadwagą doprowadziło do korzystnych zmian BMI, składu ciała, poprawy regulacji glukozy i zmniejszenia ryzyka chorób układu krążenia.
W drugiej fazie, że ograniczenie kaloryczne w kolejnym okresie o 12% wpłynęło na utrzymanie 10% utraty masy ciała w ciągu 2 lat. Wyniki potwierdziło badanie uzupełniające[2].
Badanie CALERIE podawane jest jako przykład, że ograniczenie kalorii u osób z nadwagą przy braku ograniczeń jakościowych wpływa na poprawę ogólnego stanu organizmu.[3]
Mniejsze ryzyko chorób
U osób z grupy eksperymentalnej zauważono spadek liczby markerów stanu zapalnego i zmniejszenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych[4]. Dodatkowe badania wykazały, że ograniczenie kalorii wypływa na ograniczenie ryzyka miażdżycy, ekspresji białka C-reaktywnego i łagodzeniu stresu oksydacyjnego, jednocześnie zwiększając poprawę pamięci. W niektórych przypadkach zaobserwowano także poprawę nastroju, sprawności seksualnej oraz jakości snu[5].
Umiarkowane ograniczenie kalorii wraz z aktywnością fizyczną wpłynęło na obniżenie ciśnienia krwi i poziomu cholesterolu LDL, zwiększenie masy kostnej u kobiet po menopauzie i poprawę wrażliwości na insulinę. Dotyczyło jednak osób z nadwagą lub podwyższonym BMI.
Zdaniem ekspertów długotrwałe ograniczenie kalorii u osób, u których BMI mieści się w granicach normy może mieć szkodliwe konsekwencje dla zdrowia, podowując niedociśnienie, utratę libido, nieregularne miesiączki, niepłodność, osłabienie, zaburzenia regulacji temperatury ciała, redukcję masy kostnej, stres i zaburzenia gojenia ran. Oznacza to, że zmniejszając liczbę kalorii można także osłabiać organizm, zwiększając ryzyko wystąpienia wielu chorób i dolegliwości.
Badania nad terapią celowaną
Niewykluczone jednak, że ograniczanie kalorii nie będzie w przyszłości konieczne. Naukowcy Uniwersytetu Medycznego w Yale, którzy badali wpływ CR na epigenom przypuszczają, że w przyszłości możliwa będzie zmiana ekspresji genu PLA2G7–białka wytwarzanego przez komórki odpornościowe zwane makrofagami. Z badań wynika, że ograniczenie kalorii w jednym roku, powoduje ograniczenie ilości tego białka, które utrzymuje się przez kolejny rok.
Zmniejszenie ilości PLA2G7 w badaniu laboratoryjnym przyniosło takie korzyści jak przy ograniczaniu kalorii – myszy były chronione przed przyrostem masy ciała i stanem zapalnym. W związku z tym planowane są badania w zakresie takiego modyfikowania PLA2G7, by uzyskać cel, jak w przypadku ograniczenia kalorii, jednak bez zmniejszania ilości spożywanych pokarmów[6].
Technologie przenoszenia określonych genów na ludzi zatwierdziła już amerykańska Federalna Agencja ds. Leków (FDA). Być może opracowanie celowanej terapii genowej o PLA2G7 dla osób, które chciałyby uzyskać efekty takie jak przy ograniczeniu kalorii jest tylko kwestią czasu.
Liczne badania wykazały, że osoby otyłe i z nadwagą, które odchudzają się poprzez dietę, mogą poprawić stan swojego zdrowia. Ale warto tutaj zachować umiar i konsultować się z lekarzem. Nie wiadomo bowiem w jaki sposób ograniczenie kalorii i post wpływają na osoby, które nie mają nadwagi, w tym osoby starsze. Brak też dowodów czy ograniczanie kalorii jest w pełni bezpieczne i wykonalne na dłuższą metę. W związku z tym nie są one zalecane w dłuższym okresie czasu. (C)
Wzór BMI = masa ciała w kg/ wzrost w m2
do 18,5 – niedowaga
- 18,5 – 24,9 – wartość prawidłowa
- 25 – 29,9 – nadwaga
- 30 – 34,9 – I stopień otyłości
- 35 – 39,9 – II stopień otyłości
- powyżej 40 – III stopień otyłości
Tabele Kaloryczne – dodać
[1]Walford R. L. , Mock D. , Verdery R. , MacCallum T . „Calorie restriction in biosphere Alterations in physiologic, hematologic, hormonal, and biochemical parameters in humans restricted for a 2-year period”. The Journals of Gerontology Series A, Biological Sciences and Medical Sciences. 2002;57(6)
[2] https://content.iospress.com/articles/mediterranean-journal-of-nutrition-and-metabolism/mnm180225#mnm-11-mnm180225-t001
[3] Rhoads T. W., Anderson R. M. „Caloric restriction has a new playerReverse translation of a human caloric restriction trial finds an immunometabolic regulato”r, Science 2022; 375
[4] Balasubramanian P , Howell PR , Anderson R. M, „Aging and caloric restriction research: A biological perspective with translational potential”, EBio Medicine. 2017;21
[6] Spadaro O., Youm Y., Shchukina I et al. „Caloric restriction in humans reveals immunometabolic regulators of health shttps://dietly.pl/_next/image?url=%2F_next%2Fstatic%2Fmedia%2Fformula1.4c25ef8e.webp&w=750&q=75pan”, Science. 2022;375
